Ülkemizde ortaya çıkan ekonomik zorluklar ve çalışanların kayıpları neticesinde daha önceden konuşulması gereken adil vergileme konusu gündemimize yeni yeni girmeye başladı. Ücretlerin kaynakta ve yüksek tutarda vergiye tabi olması yanında, bazı harcamaların gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılamaması ücretlinin aleyhine haksız bir durum ortaya çıkarmaktadır. Örneğin kira geliri veya ticari faaliyette bulunan bir kişi yıl sonu gelir vergisi beyannamesinde yıl içinde yaptığı bazı harcamaları gelir vergisi beyannamesinde göstermekte, gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılmaktadır. Örneğin eğitim ve sağlık harcamaları yıllık gelir vergisi beyannamesi veren kişilerde indirim konusu yapılırken, ücretli kişi bu haktan yararlanamamaktadır.
Bugün geldiğimiz elektronik çağda ortaya çıkan e-ticaret sisteminde yemekler kurye ile işyerlerine getirilmekte, çalışanlar yemek ihtiyaçlarını bu şekilde işyerinde karşılayabilmektedir.
Gelir vergisi mevzuatında;
Ücretlerde
Madde 23
Aşağıda yazılı ücretler Gelir Vergisi’nden istisna edilmiştir:
- Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 51 Türk lirasını (324 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2024 yılı için 170 TL. ) aşmayan kısmı istisna kapsamındadır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilir.)
Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin 2 numaralı bendinde “Hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri,…” nin, ticari kazan-cın tespitinde gider olarak indirileceği, 57 nci maddesinin 4 numaralı bendinde, “işçilerin iaşe, ……… gideri……….”nin zirai kazancın gerçek usulde tespitinde zirai hasılattan indirileceği, 68 inci maddesinin 2 numaralı bendinde de “Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen ……..müstahdem ücretleri..”nin serbest meslek kazancının tespitinde, mesleki hasılattan indirileceği hükme bağlanmıştır.
186 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği
- Hizmet Erbabına İşyerinde Veya İşyerinin Müştemilatın-Da Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler:
- a) Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatlerin Vergiden İstisnası :
…Buna göre, işverenlerce hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin, herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın vergiden müstesna tutulması uygulamasına, bundan böyle de devam edilecektir.
Söz konusu istisnanın uygulanmasında, işverenin işyerinde yemek hazırlatması şart olmayıp, yemeğin dışardan temin edilmesi ve işyerinde ayın olarak yemek verilmesi suretiyle sağlanan menfaat niteliğinde olması yeterli bulunmaktadır.
ÖRNEK 4 :
….İşveren (D)’nin, civar lokanta veya yemek verme hizmeti veren firmadan temin ettiği yemeği, kendi işyerinde personeline sunmak suretiyle sağladığı menfaat de tutarına bakılmaksızın vergide istisna edilecektir.
Yukarıda yer alan açıklamalarda çalışanlara sağlanan yemek ücreti menfaatinin işyerinde verilmesi/kullanılması durumu yer almaktadır. Yemek menfaatinin çalışana nakit olarak verilmesi veya işyeri dışında kullanılması durumu dikkate alınmamıştır.
Buna göre çalışanlara sağlanan yemek ücretinin kayıtlara alınmasında;
- a) İşverenlerce, hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın,
- b) İşverenlerce, hazır yemek hizmeti veren mükelleflerden satın alınan yemeğin, işyerinde veya müştemilatında hizmet erbabına verilmesi durumunda sağlanan menfaatler herhangi bir tutarla
sınırlı olmaksızın,
gelir vergisinden ve SGK priminden istisna olduğu açık bir şekilde belirtilmiştir.
Ancak pandemi ve sonraki süreç ile e-ticarette son dönemde oluşan şartlar nedeniyle;
– Yemekler civar lokanta veya yemek verme hizmeti veren firmadan temin edilmekte,
– e-ticaretteki rekabetle daha uygun bir bedelle yemek temin edilmekte,
– Siparişler kurye aracılığı ile talep edilen yerlere gelmekte,
– yemekler işyerinde yenilmekte,
– toplu ortamlardan kaçınılmakta,
– İşletmeler ödemelerini tedarikçi kurumlara yapmakta,
Olup, yapılan bu işlemler yukarıda belirtilen günlük yemek ücreti kıstasına dâhil edilmektedir. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere verilen yemek işyerinde yenilmekte, ödemeler tedarikçi firmaya yapılmakta, yemekler civar lokanta veya yemek verme hizmeti sunan firmalardan işyerine teslim edilmek suretiyle temin edilmektedir. Bu tür yemek ödemeleri yukarıda yapılan açıklamalar kapsamında herhangi bir vergi ve sgk primine tabi tutulmadan gider yazılabilir.
Aslında evlerinde çalışanların azımsanmayacak sayılara ulaştığı günümüzde, yemek ücretinin herhangi bir sınırlamaya tabi olmadan ücret istisnasına konu edilmesi gerekir. Anayasamızın eşitlik ilkesi yanında, ekonomik olarak işçi ve işveren arasında çalışma barışına sağlayacağı katkı yanında, devletimizin işlemlerinde gereksiz bir enerji kaybı yaratmaktadır.
Son cümle; Devlet vatandaşına adil olmalı